Marrëdhënia midis adoleshentëve dhe mediave sociale është gjithnjë e më shumë në qendër të vëmendjes për prindërit, edukatorët dhe ligjvënësit. Është ndoshta më pak një temë në Kontinentin e Vjetër sesa në SHBA, edhe nëse Bashkimi Evropian është vënë në dijeni së fundi për këtë fenomen.
Në detaje, sot po flasim për një studim të ri të Qendrës Kërkimore Pew, i publikuar më 22 prill 2025, i cili fotografon një brez të ndarë mes përfitimeve dhe rreziqeve të të jetuarit vazhdimisht të lidhur. Të dhënat flasin vetë: pothuajse gjysma e adoleshentëve (48%) besojnë se mediat sociale kanë një efekt kryesisht negativ në shëndetin mendor të bashkëmoshatarëve të tyre, një përqindje që është rritur ndjeshëm nga 32% në 2022.
Një ndikim i perceptuar më shumë tek të tjerët sesa tek vetja
Pavarësisht nga perceptimi i përhapur i një ndikimi negativ, vetëm 14% e adoleshentëve të intervistuar mendojnë se rrjetet sociale kanë një ndikim negativ në shëndetin e tyre mendor. Shumica priren ta konsiderojnë marrëdhënien e tyre me platformat neutrale, ndërsa 28% madje i konsiderojnë ato pozitive për veten e tyre. Shkurt. Ekziston një hendek midis perceptimit të dëmit ndaj bashkëmoshatarëve dhe ndaj vetes sugjeron një nënvlerësim të mundshëm të efekteve indirekte, siç shpjegon psikologia Alexandra Hamlet: shumë të rinj nuk e kuptojnë se si përmbajtja dhe ndërveprimet në internet mund të ndikojnë në aspekte të tilla si ngacmimi, presioni i bashkëmoshatarëve dhe jeta shkollore.
Sipas sondazhit, vajzat adoleshente kanë më shumë gjasa se djemtë të raportojnë efekte negative në shëndetin mendor (25% kundrejt 14%), vetëbesimin (20% kundrejt 10%) dhe gjumin (50% kundrejt 40%). Për më tepër, vajzat kanë më shumë gjasa të raportojnë se ndihen të lënë anash, të mbingarkuara nga “drama” në internet ose të ndihen nën presion për të postuar përmbajtje të njohura. Nga ana tjetër, ata janë gjithashtu më të prirur të gjejnë në rrjetet sociale një hapësirë mbështetjeje dhe shprehjeje krijuese: 68% e vajzave, kundrejt 58% e djemve, i konsiderojnë platformat një vend për të treguar anën e tyre krijuese.
Ankthi, gjumi dhe produktiviteti: Hijet e mediave sociale
Koha e shpenzuar në mediat sociale është në rritje: 45% e adoleshentëve pranojnë se shpenzojnë shumë kohë në të, nga 36% në vitin 2022 dhe 44% thonë se janë përpjekur të reduktojnë përdorimin e tyre, veçanërisht tek vajzat. Ndër pasojat kryesore negative të raportuara janë humbja e gjumit (45%), ulja e produktivitetit (40%) dhe, për 19%, një ndikim i drejtpërdrejtë në shëndetin mendor. Vetëm një pakicë (rreth 10%) i sheh mediat sociale si ndihmë në këto aspekte.
Lidhja, Kreativiteti dhe Informacioni: Ana pozitive e mediave sociale
Pavarësisht sfidave, shumica e adoleshentëve njohin gjithashtu përfitimet e mediave sociale. 74% thonë se platformat i ndihmojnë ata të ndihen më të lidhur me miqtë, ndërsa 63% i shohin ato si një hapësirë për të shprehur kreativitetin e tyre. Më shumë se gjysma ndihen të pranuar dhe të mbështetur përmes ndërveprimeve online, megjithëse kjo përqindje është në rënie në krahasim me të kaluarën. Për më tepër, një e treta e adoleshentëve (34%) përdorin mediat sociale për të mësuar rreth shëndetit mendor, duke ndjekur ndikues ose terapistë që ndajnë përvoja dhe këshilla.
Prindërit më të shqetësuar se fëmijët e tyre? Drejt rregullimit më të madh
Hendeku midis brezave është i dukshëm edhe për sa i përket shqetësimeve: 55% e prindërve thonë se janë jashtëzakonisht ose shumë të shqetësuar për shëndetin mendor të fëmijëve të tyre, krahasuar me 35% të vetë adoleshentëve. Më pas, prindërit priren t’i shohin mediat sociale si shkakun kryesor të problemeve psikologjike tek të rinjtë (44%), ndërsa fëmijët përmendin edhe faktorë të tjerë si ngacmimi (17%) dhe presioni social (16%). Nënat janë më të shqetësuara se baballarët dhe prindërit e vajzave janë më të shqetësuar se prindërit e djemve.
Rritja e ndërgjegjësimit për rreziqet ka çuar tashmë në thirrje për rregullim: në Shtetet e Bashkuara, diskutohet për paraqitjen e paralajmërimeve në lidhje me rreziqet e mediave sociale, të ngjashme me ato për alkoolin dhe duhanin, ndërsa në Australi është miratuar një ligj që ndalon aksesin në mediat sociale për të miturit nën moshën 16 vjeç. Edhe në SHBA, disa shtete po eksperimentojnë me sistemet e verifikimit të moshës për të rinjtë në aplikacione për të kufizuar qasjen e të rinjve në aplikacione të përmbajtjes së verifikimit të moshës.
Me pak fjalë, tabloja që shfaqet është ajo e një brezi të vetëdijshëm për ambivalencat e mediave sociale: mjete që mund të jenë burim ankthi, pasigurie dhe izolimi, por edhe lidhjeje, kreativiteti dhe mbështetjeje. Por ku shkon bilanci?
Discussion about this post