“Inkursionet” e BE-së në sektorin teknologjik janë tashmë gjithnjë e më të shpeshta: nga miratimi i Aktit Evropian të Çipave, i cili do të favorizojë prodhimin e çipave dhe gjysmëpërçuesve në BE (si dhe kërkimin kompjuterik në përgjithësi), deri ndaj rregulloreve evropiane për riparueshmërinë e telefonave inteligjentë, duket se Brukseli po e trajton çështjen e teknologjisë së lartë me një qasje shumë më aktive se në të kaluarën. Është një lëvizje e cila, duke përjashtuar rregulloret dhe ligjet tepër të rrepta, sigurisht që do të mbrojë konsumatorët dhe përdoruesit evropianë, edhe nëse pika më e rëndësishme e saj harrohet shpesh nga opinioni publik dhe gazetarët.
Në fakt, pjesa më e madhe e aktivitetit të Komunitetit në vitet e fundit ka shkuar mbi të gjitha në drejtim të sigurimit të të dhënave të qytetarëve europianë, me një sërë aktesh që synojnë rregullimin e metodave të grumbullimit, ruajtjes, përdorimit dhe eliminimit të një informacioni të tillë.
Rregulloret kryesore në këtë kuptim janë në thelb pesë, përkatësisht Akti i të Dhënave, Akti i Tregjeve Dixhitale (DMA), Akti i Shërbimeve Dixhitale (DSA), Akti i Qeverisjes së të Dhënave (DGA) dhe Akti i Inteligjencës Artificiale (Akti AI): ky legjislacion përfshin atë që ne tani e njohim si ‘pesë shtyllat’ e qasjes së Evropës ndaj teknologjisë.
Themelet: DMA dhe DSA
Procesi legjislativ i Digital Markets Act dhe Digital Services Act ishte kryesisht paralel: të dy rregulloret janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën dhe miratimi i tyre mund të ishte vetëm i përbashkët. Shkurtimisht, BE arriti një marrëveshje për DMA në fund të marsit 2022, ndërsa një marrëveshje politike evropiane për DSA arriti disa javë më vonë, në prill 2022.
DMA dhe DSA hynë në fuqi rreth gjashtë muaj më vonë: zbatimi i legjislacionit të ri të BE-së, në fakt, u bë më 1 nëntor 2022, pavarësisht nga parashikimet katastrofike të një “revolucioni evropian të internetit” që vinin nga disa zëra (shumë prej të cilëve, në të vërtetë , erdhi nga të njëjtat kompani që dy aktet legjislative i goditën më shumë).
Nga ana tjetër, DSA dhe mbi të gjitha DMA veprojnë si një lloj legjislacioni antitrust në shkallë evropiane, me qëllim që të shtyjë Big Tech, pra shumëkombëshe të mëdha në sektorin e IT, të “hapin” platformat e tyre në mënyrë që të mos për t’i dhënë shumë përparësi zgjidhjeve të pronarit dhe ekosistemeve të tyre: shembulli më i qartë është ai i “hapjes” së frikshme të Whatsapp, në sajë të së cilës duhet të garantohet ndërveprimi me aplikacione të tilla si Telegram dhe Signal, duke lejuar përdoruesit e një shërbimi të komunikojnë me ato të tjetrit pa probleme. Po kështu, praktika e instalimit të paketave të aplikacioneve në PC dhe telefona inteligjentë të prodhuar vetë kundërshtohet (mendoni për G Suite në telefonat inteligjentë Android dhe atë të Apple në iPhone, iPad dhe Mac), në një përpjekje për të shmangur politikat e “gatekeeping” në masë të madhe. kompanitë, të cilat do të pengonin konkurrentët më të vegjël të hynin në treg.
“Me Aktin e Tregjeve Dixhitale, platformat e mëdha online më në fund do të jenë përgjegjëse për veprimet e tyre. Kështu BE-ja do të ndryshojë hapësirën online në të gjithë botën”: me këto fjalë, në gusht 2022, zëvendëskryeministri çek për dixhitalizimin Ivan Bartoš komentoi hyrjen e ardhshme në fuqi të DMA. Në të vërtetë, pritjet e Bartoš-it janë shpërfillur në masë të madhe (të paktën në afat të shkurtër), por fakti mbetet se DMA është një projekt rregullator jashtëzakonisht ambicioz.
Në terma të thjeshtuar, DMA është rregullorja evropiane për tregjet dixhitale e krijuar në përpjekje për të favorizuar zhvillimin e konkurrencës së plotë brenda këtij të fundit dhe për të shmangur tendencat monopoliste dhe abuzimet e pozicionit dominues nga rreth njëzet Big Tech “nën mbikëqyrje të posaçme”, ndër të cilët gjejmë Apple, Amazon, Google, Meta dhe TikTok, por edhe Zalando, Aliexpress, LinkedIn, Twitter, Pinterest dhe madje edhe Wikipedia.
Këto kompani njihen si gatekeeper, që do të thotë se janë kompani me potencial për të përdorur madhësinë dhe “fuqinë” ekonomike të tyre për të parandaluar hyrjen e kompanive të tjera në industrinë e tyre.
Për këtë arsye, legjislacioni parandalues (ose ex ante) është bërë i nevojshëm, i cili parashikon kontrolle të rrepta mbi Big Tech “në rrezik” dhe praktikat e tyre, duke dënuar në veçanti preferencën ndaj vetes (praktika ku, për shembull, një prodhues integron shfletuesin tuaj në sistemin tuaj operativ si mjeti i parazgjedhur), refuzimi i aksesit në të dhënat tuaja për kompanitë e palëve të treta dhe kombinimi i të dhënave të përdoruesit midis shërbimeve të ndryshme të menaxhuara nga e njëjta kompani (mendoni profilin e përdoruesve në të gjitha platformat sociale Meta, për shembull) .
Të gjitha këto praktika, së bashku me shfrytëzimin, d.m.th., shfrytëzimin e pozicionit dominues për të ulur konkurrencën, vendosen në një listë të zezë të vërtetë nga BE-ja, e cila merr përsipër të hetojë veprimin e Big Tech dhe të sigurojë që ato të mos bien ndesh me konkurrencën e lirë. sektorët përkatës operativ.
Gjobat janë të larta: kushdo që nuk respekton DMA-në i nënshtrohet një gjobe të barabartë me 10% të xhiros vjetore, e cila bëhet 20% në rast të përsëritjes së kundërvajtjes. Akti i Shërbimeve Dixhitale, rregullorja e re e shërbimeve dixhitale të BE-së, forcon DMA: nuk është për t’u habitur që të dy aktet u miratuan së bashku.
Ideja pas DSA është e thjeshtë, pothuajse e qartë dhe mund të shpjegohet me fjalët e Ursula von der Leyen: “ajo që është e paligjshme offline duhet të jetë gjithashtu e paligjshme në internet”. Në këtë mënyrë rregullohen praktikat që deri më tani vendoseshin në “zonën gri” të shërbimeve të internetit, me synimin për të ofruar një kuadër të qartë rregullator europian, që synon mbrojtjen e të drejtave (dhe të dhënave) të konsumatorëve dhe luftimin e dezinformimit online.
DSA i ndan të gjitha kompanitë operuese në internet në katër kategori, përkatësisht “hosting dhe cloud”, “media sociale dhe platforma online”, “platforma shumë të mëdha” dhe “shërbime të ndërmjetme”. Të gjitha këto kompani duhet t’i ilustrojnë qartë kushtet e tyre të përdorimit për përdoruesit dhe t’i ofrojnë ligjvënësve evropianë indikacione transparente për sistemet e tyre të moderimit (në këtë pikë ishte krijuar një “krizë” e vogël politike midis BE-së dhe Twitter-it, në kohën e marrjes së Elon Musk) dhe sipas algoritmeve të veta (të cilat e kishin vënë Brukselin në mosmarrëveshje me Amazon dhe Meta në muajt e fundit).
Për më tepër, ata nuk mund të përdorin praktika mashtruese për të manipuluar zgjedhjet e përdoruesve, veçanërisht në rastin e reklamave: në fakt, të gjitha reklamat duhet të rregullohen nga algoritme të shpërndara në internet për publikun.
Menaxhimi i të dhënave të qytetarëve evropianë
Akti i të dhënave është në një fazë më të prapambetur se DMA dhe DSA, pasi marrëveshja politike midis Parlamentit Evropian dhe Këshillit Evropian u arrit vetëm më 28 qershor.
Prandaj topi i ka kaluar parlamentarëve europianë, të cilët do të duhet të miratojnë zyrtarisht ligjin, i cili do të zbatohet (në rastin më të mirë) vetëm pas 20 muajsh. Duke supozuar se ai është miratuar në formën e tij aktuale, Akti i të Dhënave do të krijojë figurën e “Data Mbajtësve”, pra kompanive që mbajnë, me miratimin e qytetarëve evropianë, disa nga të dhënat e tyre. Këtyre kompanive do t’u kërkohet të japin informacion të qartë dhe të plotë mbi të dhënat e mbledhura në bazë të aktiviteteve të përdoruesve që përdorin pajisjet dhe shërbimet e tyre dhe do të jenë në gjendje t’i përdorin ato vetëm pas nënshkrimit të një kontrate me përdoruesin (të famshme “kushtet dhe kushtet e shërbimit”).
Javët e fundit, Akti i të Dhënave është lidhur me Mburojën e Privatësisë Dixhitale të BE-së, e cila heq dorë nga ligji edhe para se të hyjë në fuqi dhe që lejon ndarjen e të dhënave të përdoruesve me Shtetet e Bashkuara, duke lejuar kështu platformat e mëdha (kryesisht rrjetet sociale) të ruajnë informacionin e qytetarëve europianë në serverët e tyre amerikanë, duke kufizuar njëkohësisht aksesin tek këta të fundit nga autoritetet e Uashingtonit.
Megjithatë, të kufizuar në tregun evropian, Data Holder duhet t’u japin agjencive policore të dhënat e përdoruesve të tyre vetëm në kushte “të veçanta”, të diktuara nga kushte të sakta ligjore dhe situata emergjente.
Në vend të kësaj, Akti i Qeverisjes së të Dhënave u miratua nga Parlamenti Evropian në fillim të prillit 2023: është instrumenti i parë rregullator i të dhënave të BE-së, i miratuar në bazë të një sërë dispozitash që datojnë që nga viti 2020 për krijimin e një hapësire evropiane për ndarjen e të dhënave të të dhënave të qytetarëve. në sektorët strategjikë.
Konkretisht, Akti i Qeverisjes së të Dhënave ka të bëjë më shumë me sektorin publik sesa atë privat, duke përfshirë fusha të tilla si shëndeti, lëvizshmëria dhe siguria publike. Megjithatë, do të lejojë gjithashtu kompanitë të ndajnë të dhënat e ruajtura në serverët e tyre me njëra-tjetrën, edhe nëse për ta bërë këtë do të jetë e nevojshme të kërkohet pëlqimi nga përdoruesit, të cilët nga ana tjetër do të jenë në gjendje të përfitojnë nga mbrojtja e “ndërmjetësve” të veçantë. “, detyra e të cilit do të jetë t’i ndihmojë ata të ushtrojnë të drejtat e tyre duke ndjekur udhëzimet e përcaktuara nga vetë DGA.
Pra, Akti i Qeverisjes së të Dhënave është thelbësor sepse lejon qarkullimin e të dhënave të qytetarëve evropianë ndërmjet subjekteve publike dhe private në Eurozonë, por edhe sepse vendos kufij të rëndësishëm për këtë praktikë, duke zbatuar kështu garancitë e sigurisë (dhe shifra që synojnë t’i bëjnë ato pajtohen) për përdoruesit. Ideja pas rregullores, e cila nuk është kontestuar veçanërisht nga Big Tech, është në fakt ajo e përdorimit të të dhënave si një forcë lëvizëse për ekonominë evropiane, duke garantuar një njohje të drejtë të të drejtave themelore të konsumatorëve.
Rregullimi i inteligjencës artificiale: Akti i AI
Legjislacioni më i fundit dhe më i diskutueshëm është Akti i AI i Bashkimit Evropian. Në fund të qershorit, për shembull, rreth 150 kompani morën anë kundër Aktit të AI, ndërsa edhe OpenAI u përpoq të modifikonte rregulloren me një aktivitet intensiv komunikimi midis Brukselit dhe Strasburgut.
Në synimet e BE-së, Akti i AI-së synon të sigurojë funksionimin e tregut evropian në fushën e Inteligjencës Artificiale. Megjithatë, në praktikë, masa përfshin disa pjesë, disa më të kritikuara se të tjerat. Së pari, ai rregullon disa praktika të lidhura me AI që konsiderohen tepër “të rrezikshme” për shkak të gjendjes ende embrionale të teknologjisë.
Ndër këto praktika “të paligjshme” kemi identifikimin biometrik në distancë dhe profilizimin e bazuar në AI të përdoruesve bazuar në gjininë, përkatësinë etnike, fenë apo orientimin politik, por edhe sistemet e njohjes së emocioneve dhe madje edhe gërvishtjet e të dhënave të qytetarëve evropianë duke filluar nga bazat e të dhënave të mëdha online, si ato i rrjeteve sociale ose i imazheve të Google.
Sistemet parashikuese të policisë janë gjithashtu të ndaluara, pavarësisht nëse bazohen në AI ose aplikacione tradicionale. Ndërsa shumë janë në favor të këtyre masave kryesisht parandaluese, disa besojnë se legjislacioni shumë i rreptë për AI mund të prishë sektorin në Evropë në fillim, duke shkaktuar dëme të mëdha ekonomike në periudhën afatmesme dhe afatgjatë.
Megjithatë, nyja kryesore e rregullores, e cila pothuajse bëri që ChatGPT të largohej nga tregu evropian, është ajo e ndarjes së modeleve bazë të AI. Me fjalë të tjera, një version paraprak i Aktit Evropian të AI do të kërkonte që OpenAI të publikonte (ose të paktën t’u ofronte ligjvënësve evropianë) kodin bazë të Modeleve të tij të Mëdha Gjuhëshe (LLM), të tilla si GPT-3.5 dhe GPT-4.
Të njëjtën gjë duhet të kishin bërë Google, Meta dhe Microsoft, sigurisht.
Nuk është për t’u habitur që shumica e këtyre kompanive kanë kërcënuar se do të largohen nga Bashkimi Evropian me projektet e tyre të AI nëse Akti i AI, të paktën në këtë formë “të vështirë”, do të hyjë në fuqi.
Pikërisht për këtë arsye, ka shumë të ngjarë që versioni përfundimtar i aktit legjislativ të jetë shumë më i “ujitur” në përmbajtje sesa drafti origjinal. Nga ana tjetër, do të mbetet një qasje e bazuar në rrezikun e AI, e cila do t’i ndajë të gjitha aplikacionet në tre kategori, përkatësisht AI me rrezik “të papranueshëm”, absolutisht i ndaluar në tokën evropiane; ata në rrezik “të lartë”, të cilët duhet të ndajnë disa të dhëna me ligjvënësit evropianë (të cilët përfshijnë shumicën e Chatbots dhe asistentëve dixhitalë të bazuar në AI); dhe ato me rrezik të reduktuar ose minimal, të cilët në vend të kësaj do të gëzojnë liri më të madhe operacionale në Eurozonë. Në çdo rast, Akti i AI është ende shumë larg hyrjes në fuqi: miratimi i tij zyrtar nga Parlamenti Evropian mund të arrijë vetëm në fund të vitit 2023, nëse jo edhe në fillim të vitit 2024, me hyrjen në fuqi gjatë 2024 apo edhe 2025.
Discussion about this post