Në një hap që nxjerr në pah një dimension të errët të përdorimit të inteligjencës artificiale, OpenAI publikoi sqarime mbi përmasën e shqetësimeve për shëndetin mendor të përdoruesve të ChatGPT-së. Sipas kompanisë, rreth 0.15 % e përdoruesve aktivë në një javë kanë “biseda që përfshijnë tregues të qartë të planifikimit ose qëllimit për vetëvrasje”. Duke marrë parasysh se ChatGPT ka mbi 800 milionë përdorues aktivë në javë, kjo përbën më shumë se 1.2 milionë individë që çdo javë flasin për vetëvrasje me chatbot-in.
Në të njëjtën kohë, OpenAI raporton se rreth 0.07 % e përdoruesve javore — pra rreth 560 000 persona — shfaqin shenja të mundshme të krizave të shëndetit mendor si mani ose psikozë.
Kompania thekson se këto shifra janë vetëm vlerësime të brendshme dhe se detektimi është i ndërlikuar për shkak të natyrës së rrallë dhe të fshehtë të orientimeve të tilla në biseda me chatbot-in. Për të adresuar këtë problematikë, OpenAI njofton se ka bashkëpunuar me më shumë se 170 profesionistë të shëndetit mendor për të përmirësuar mënyrën se si ChatGPT i përgjigjet përdoruesve në krizë. Për shembull, versioni i fundit i modelit (GPT‑5) ka hedhur mekanizma për t’i bërë përgjigjet më empatikë — por edhe për t’i shmangur përforcimit të mendimeve deluzionale ose të rrezikshme.
Në përgjigje ndaj përdorimit të tepërt ose varësisë emocionale ndaj chatbot-it, OpenAI raportoi se rreth 0.15 % e përdoruesve javore shfaqin “nivela të shtuar të lidhjes emocionale me ChatGPT-në, në dëm të marrëdhënieve reale, detyrave ose mirëqenies së tyre”.
Megjithatë, ekspertët paralajmërojnë se edhe pse është një përpjekje pozitive të publikohen këto të dhëna, mbetet e paqartë sa këto biseda përkthehen në rezultate reale — pra në hospitalizime, vetëvrasje ose kriza të tjera serioze. Data mbetet e brendshme, dhe metodologjia për matje mbetet e kufizuar.
Çfarë duhet të dimë për Shqipërinë
Edhe pse të dhënat i përkasin përdoruesve globalë, fenomeni është i pranishëm gjithnjë e më shumë edhe në Shqipëri, ku përdorimi i chatbot-ëve dhe inteligjencës artificiale po rritet me ritme të shpejta, sidomos tek të rinjtë. Psikologët vendas paralajmërojnë se bisedat me mjete digjitale, pa ndërmjetësim njerëzor, mund të krijojnë ndjesi të rreme mbështetjeje emocionale dhe ta zëvendësojnë kontaktin real me familjen apo miqtë.
Ekspertët sugjerojnë që prindërit dhe mësuesit të jenë më të vëmendshëm ndaj mënyrës se si adoleshentët përdorin teknologjinë — veçanërisht në rastet kur bisedat përfshijnë ndjenja dëshpërimi, izolimi ose vetëvlerësim të ulët. Në këto situata, reagimi i hershëm është thelbësor.
Në Shqipëri funksionojnë disa linja ndihme falas për këdo që ndodhet në vështirësi emocionale ose mendon për vetëvrasje. Një ndër to është Linja e Jetës – 116 123, e cila ofron mbështetje 24 orë në ditë, në mënyrë anonime dhe konfidenciale.
Specialistët këshillojnë që përdorimi i mjeteve si ChatGPT të bëhet me ndërgjegjësim dhe gjithmonë si shtesë e komunikimit njerëzor, jo zëvendësim i tij.
Discussion about this post